تابناک فارس به نقل از ایرنا:استان فارس سالیان سال است كه در تب بی آبی می سوزد و ذخایر آب های زیرزمینی بسیاری از مناطق این استان به پایان رسیده و وضعیت آن خوب نیست با این حال همچنان محصولات كشاورزی مانند برنج كه آب زیادی می برند، كشت می شود.
اگر چه مدیر امور زراعت سازمان جهادكشاورزی فارس معتقد است هندوانه آب بر نیست اما برخی متخصصان با ارائه آمار ، گفته او را نمی پذیرند.
**برای كشت هر عدد هندوانه 500 لیتر آب نیاز است
یكی از استادان دانشگاه شیراز در بخش اقتصاد گفت: سالها است كه بحث عدم تولید محصولات آب بر در مناطق خشك ایران و صادرات آن كه با قیمتی بسیار پایین انجام می شود مطرح است اما متاسفانه همچنان این وضعیت تداوم دارد.
محمدعلی مرزبان افزود:در سالهای اخیر مناطق مركزی كشور كه استان فارس را نیز در بر می گیرد با 80 درصد كاهش بارندگی مواجه بوده كه با این روند كشت محصولات كشاورزی منطقی و اقتصادی نیست.
وی با اشاره به اینكه هر عدد هندوانه از زمان كشت تا برداشت به 500 لیتر آب نیاز دارد،بیان كرد: مصرف این میزان آب برای تولید هر عدد هندوانه و فروش و یا صادر كردن آن با بهایی ناچیز به هیچ وجه به صرفه نیست و حتی تداوم آن به نابودی كامل ته مانده منابع آبی كشور منجر خواهد شد.
استاد دانشگاه شیراز اضافه كرد: ایران رتبه چهارم تولید هندوانه در جهان را دارد در صورتی كه یكی از چهار كشور دنیا به لحاظ تهدید كم آبی و خشكی كامل نیز هست و لازم است هرچه زودتر تولید محصولات كشاورزی متناسب با مناطق نیمه خشك را جایگزین هندوانه ، گندم و برنج كرد.
وی گفت: مطالعات سازمان ملل متحد نیز حكایت از این دارد كه تا سال 2025موضوع جنگ در خاورمیانه بر سر آب خواهد بود و ایران نیز از بین 30 كشور رو به خشكسالی وضعیت بحرانی تری را دارد.
** كشت هندوانه در فارس از نوع آب بر نیست
مدیر امور زراعت سازمان جهاد كشاورزی فارس گفت:با اقدامات انجام شده كاشت این محصول در استان دیگر از نوع آب بر محسوب نمی شود زیرا نشای هندوانه 40 روز نخست در خزانه نگهداری می شود و در ادامه نیز به دلیل آبیاری قطره ای و استفاده از مالچ(نوعی پوشش پلاستیكی) مصرف آب تا حدود 75 درصد كاهش پیدا كرده و دیگر كشت هندوانه در استان فارس به عنوان محصولات آب بر محسوب نمی شود.
احمد دهقان با اشاره به استفاده از مالچ پلاستیكی در كشت هندوانه در استان فارس ادامه داد: لایه ای از این پوشش پلاستیكی سطح گیاه و روی خاك را می پوشاند و به دلیل رنگ تیره از تبخیر آب جلوگیری می كند.
او كشت هندوانه را در استان فارس اغلب نوبرانه دانست و افزود: اكنون برداشت هندوانه در بیشتر نقاط استان تمام شده و به همین دلیل در زمان كشت این محصول رطوبت خاك بالا است و بارندگی نیز وجود دارد كه این وضعیت به كاهش مصرف آب كمك زیادی می كند.
دهقان سطح زیركشت هندوانه در استان فارس را در سال گذشته حدود 14 هزار هكتار عنوان و اظهارداشت: با اقدامات انجام شده در سال جاری این رقم به كمتر از ده هزار هكتار كاهش پیدا كرده است.
وی برداشت هندوانه از هر هكتار را حدود 50 تن دانست و گفت: براساس طرح هایی كه در سطح كشور دنبال می شود به هر استان برنامه كشت داده شده و اگر كاهش محصولات آب بر به یكباره انجام و عرضه كم شود قیمت ها رشد چشمگیری پیدا می كند و به این دلیل برنامه براساس كاهش پلكانی تدوین شده است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد كشاورزی فارس در مصاحبه با ایرنا اضافه كرد: صد در صد مزارع استان كه كشت هندوانه در آنجا انجام می شود به سیستم آبیاری نوین مجهز و حدود 90 درصد نیز در كاشت این محصول از پوشش زراعی پلاستیكی(مالچ) استفاده می شود.
او به مزیت های استفاده از مالچ اشاره كرد و گفت: استفاده از این فناوری آفات را كم كرده و باعث كاهش مصرف سموم نیز می شود و همچنین از رشد گیاهان هرز نیز جلوگیری می كند.
** استفاده از مالچ پلاستیكی در كشاورزی محیط زیست را نابود می كند
استاد دانشگاه و رئیس بخش اقتصاد كشاورزی دانشگاه شیراز استفاده از ماده پلاستیكی مالچ را در زراعت مضر دانست و افزود: مواد شیمیایی و لاستیكی در این محصولات وجود دارد كه به خاك آسیب می زند و محیط زیست و خاك را نابود می كند.
محمد بخشوده ادامه داد: به بهانه كاهش مصرف آب نمی توان به خاك آسیب زد و محیط زیست را نابود كرد، پس بهترین راه حل عدم كشت محصولات آب بر در استان كم آب فارس است.
این استاد دانشگاه شیراز اظهار داشت:متاسفانه وزارت جهاد كشاورزی در بسیاری از موارد طرح هایی را از كشورهای دیگر و گاه نیز بصورت ناقص كپی می كند و بدون آنكه مطالعه درستی از آسیب های پیرامونی انجام شود آن طرح ها به مرحله اجرا در می آید.
وی كشت فراسرزمینی را یكی از طرح هایی دانست كه در دراز مدت باعث بازآفرینی منابع خاكی و آبی استان فارس و ایران می شود.
كشت فراسرزمینی طرحی است كه در قالب آن محصولات كشاورزی مورد نیاز و آب بر به دلیل كمبود منابع آبی توسط زارعین ایرانی در زمین های اجاره ای كشورهای دیگر كشت می شود و محصول پس از برداشت به داخل كشور منتقل می شود.
** افتخار و انتحار
آمار تولیدات و ركوردداری تولید گندم فارس كه سال ها به عنوان دستاورد به حساب می آمد و مدیران در گذشته به آن می بالیدند، بنا به ارزیابی كارشناسان اكنون به سندی برای اثبات سوء مدیریت و بی تدبیری بدل شده كه موجبات خشك شدن روان آب ها و دریاچه های بسیاری از جمله بختگان ،مهارلو و پریشان شده و این منابع طبیعی را نابود و به شوره زاری عظیم تبدیل كرده كه گرد آن اكنون به چشم اهالی این خطه می رود.
در طول سالهای متمادی، سود آنی كشت محصولات كشاورزی آب بر نظیر برنج ،گندم،ذرت و هندوانه بر تباهی آینده و اقلیم فارس ترجیح داده و این موضوع در كنار خشكسالی 10 ساله اخیر منجر به نابودی منابع عظیم آبی این استان شد.
بر اساس تحقیقات فائو(سازمان كشاورزی ملل متحد)ایران ركورددار تولید محصولات كشاورزی آب بر در جهان است و متاسفانه بیشترین محصولات از این دست مانند هندوانه و گندم نیز در استان های كم آب و مواجه با خشكسالی كشور نظیر فارس ،كرمان و سیستان و بلوچستان كشت می شود.
** كشاورزی در بسیاری از مناطق باید تعطیل شود
رئیس بخش اقتصاد كشاورزی دانشگاه شیراز در توصیف وضعیت منابع آبی استان فارس به این نكته اشاره كرد كه شنیده ها حكایت از استخراج آبهای موجود در عمق زمین دارد و كشت هندوانه ، برنج و محصولات كشاورزی آب بر در بسیاری از نقاط كشور و خصوصا استان فارس كه در سالهای اخیر با مشكل كم آبی روبه روبوده به هیچ وجه منطقی نیست.
دكتر محمد بخشوده افزود: كشت برنج جز در مناطق شمالی كشور در هیچ منطقه ای دیگر از ایران نباید انجام شود.
وی ادامه داد: كشاورزی در بسیاری از مناطق كشور باید كاملا تعطیل شود واگر این اقدام صورت گیرد، قطعا به لحاظ اقتصادی در دراز مدت باصرفه تر خواهد بود.
استاد دانشگاه شیراز اضافه كرد:وضعیت به گونه ای بحرانی است كه باید پیشه كشاورزی در اغلب شهرستانهای استان فارس به جز مناطق معدودی كه مشكل آب كمتری دارند مانند قسمتهایی از مرودشت و كامفیروز ممنوع اعلام شود.
وی در بخش دیگری از صحبتهای خود گفت: لازم است برای كشاورزانی كه بیكار می شوند نیز حرفه ای جایگزین خصوصا در زمینه صنایع تبدیلی در نظر گرفته شود و حتی اگر به آنها مستمری داده شود به لحاظ اقتصادی بهتر و برای كشور و استان فارس منفعت دارد.
وی با طرح این موضوع كه برای تولید هر عدد هندوانه صدها لیتر آب مصرف می شود كه در نهایت به قیمت هر كیلو هزار یا دو هزار تومان فروخته شود،افزود: هیچ منطقی پشت این كار نیست و اگر به همه كشاورزان ماهانه حقوق داده شود و آنها بیكار نیز باشند منفعت آن برای نسل كنونی و آینده بیشتر از این است كه كشاورزی كنند.
بخشوده كشت جایگزین را در شرایط فعلی به انتخاب بین بد و بدتر تشبیه و اظهارداشت: زارعین به حق به دنبال كسب درآمد هستند و در این بین مسئولان امر باید برنامه ریزی ها كنند و آگاهی بخشی به كشاورزان را به نحوی انجام دهند كه بتوان منابع عظیمی كه در طول سالهای گذشته تلف شده، بازآفرینی شود.
**مسابقه تولید گندم، فارس را نابود كرد
استاد دانشگاه شیراز، سیاست های غلط و مدیریت ناصحیح در گذشته درخصوص خودكفایی گندم را باعث نابودی منابع آبی و خاكی استان فارس دانست و گفت: در شرایط كنونی واردات بسیاری از محصولات كشاورزی به نفع كشور است.
وی بر تغییر شاخص های ارزیابی در وزارت جهاد كشاورزی تاكید كرد و گفت:گویا برخی در این وزارتخانه به غلط تصور می كنند كه هر میزان رقم تولیدات آن بزرگتر نشان داده شود دلیلی بر پیشرفت است در صورتی كه در شرایط فعلی هر زمان كه این وزارتخانه توانست جلو تولید بسیاری از محصولات كشاورزی خصوصا آنهایی كه آب بر هستند را بگیرد نشانه ای بر پیشرفت خواهد بود.
** امسال كشت برنج در فارس ابتدا ممنوع و بعد محدود شد
مدیر امور زراعت سازمان جهاد كشاورزی استان فارس ضمن اشاره به اینكه كشت برنج در استان باید بر اساس برنامه این سازمان حداقل 70 درصد در سال جاری كاهش داشته باشد، گفت: امسال در اولین كارگروه آب كشاورزی فارس كاشت برنج در سال 97 ممنوع اعلام شد.
احمد دهقان افزود: به دلیل بروز برخی مسائل امنیتی در جلسات بعدی كارگروه آب استان مقرر شد كه ممنوعیت كشت برنج جای خود را به محدود كردن با استفاده از ترویج آگاهی های لازم، آموزش و فرهنگ سازی دهد.
وی عنوان كرد: كاشت برنج هنوز عملا آغاز نشده و تنها كشت این محصول در خزانه صورت گرفته و تا اواخر تیرماه وضعیت مشخص خواهد شد.
**پیش بینی ها حكایت از كاهش 30 درصدی كشت برنج در فارس دارد
وی ضمن اشاره به اینكه سال گذشته حدود 28 هزار هكتار از اراضی استان فارس زیر كشت برنج قرار داشته، ادامه داد:پیش بینی می شود امسال در كمتر از 20 هزار هكتار از اراضی استان كاشت برنج انجام شود.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد كشاورزی فارس اظهارداشت: آفتابگردان، حبوبات، چغندرقند، ارزن ،ذرت علوفه ای را می توان جایگزین برنج كه اغلب كشت دوم كشاورزان فارس است قرار داد كه درآمدی حدود یك سوم برنج دارد و بیش از یك چهارم برنج به آب نیاز دارد.
**لوبیا و چغندر قند جایگزین خوبی برای برنج
وی اظهارداشت:اگر كشاورزان لوبیا و چغندر قند را بعنوان كشت اول بكارند درآمد آن حدود 80 درصد برنج خواهد بود كه باتوجه به میزان آب مصرفی بسیار به صرفه اس
